Nigar Hanım ve Bağlar

Gökyüzü - 25 Nisan 2003

Ben ölürsem çektiğim derdi bilen yaran desin
Pek de şu biçare Nigar’ın ahteri
Varlığından olmadan alemde bir dem müstefid
Ol felaket-didenin hak-i siyah oldu yeri

Şaire Nigar Hanım, başarısız olan 1848 devrimleri sorası Osmanlıya sığınan Macar Yahudisi, gerçek ismiyle Adolf Farkaş daha sonra ise Macar Osman Paşa’nın kızıdır. Nigar Hanım’ın tanımıyla "bir ehl-i seyfü kalem" olan Adolf Farkaş, ihtida ettikten sonra Osman Nihali ismini alır. Osman Paşa, kimilerine göre kimilerine göre ise sekiz dil bilen, müzisyen ve ressamdır. Nigar Hanım’la babası arasında çok güçlü bir sevgi bağı var ve Nigar Hanım’ın kültürünü, dünyasını da belirleyen babası olmuş. Osman Paşa’nın en yakın arkadaşlarından, Nigar Hanım üzerinde de etkisi olmuş kişilerden birisi Recaizade Mahmut Ekrem’dir. Recaizade, ünlü gazeteci Umur (Ekrem) Talu’nun dedesinin babası; Vaniköy’de bir yalıda oturuyor ve bu yalı daha sonra Fatoş Güney’in dedesine geçiyor.

Nigar Hanım’ın annesi Emina Rifati Hanım, Keçecizade Fuat Paşa’nın mühürdarı İzmirli Nuri Bey’in kızı.

Berin Nadi’in babası Celal Sahir Erozan için Kültür Bakanlığı"Celal Sahir Erozan" adında bir inceleme kitabı yayınlamış. Kitapta, Celal Sahir Erozan’ın üç kere evlendiği, Rukiye Berin Nadi’nin de ilk evliliğinden doğan çocuklarından birisi olduğu bilgisi var. Celal Sahir Erozan, milletvekilliği de yapmış, şair, gazeteci ve Türk Dil Kurumu’nun önemli şahsiyetlerinden birisi. İlginç olan, Celal Sahir’in paşa babasının eniştesinin kim olduğu. Enişte Bey, ünlü Fuat Paşa’ymış ve Celal Sahir’in babası, eniştesinin yanında büyümüş.Larousse, Fuat Paşa’nın Mevlevi olduğunu yazıyor, bu da önemli bir bulgu. Fuat Paşa, Cevdet Paşa’yla birlikte dil üzerine kitapta yazmış. Feriköy’de gömülmüş ünlüleri yazarken Aliye Fatma Hanım’dan da bahsetmiştik. Aliye Fatma Hanım, Tarihçi Cevdet Paşa’nın kızı ve Faik Paşa’nın da eşi. Fuat Paşa, Keçecizade Fuat Paşa olarak tanınıyor ve babası da Şair Keçecizade İzzet Molla. Fuat Paşa, hariciye ve hazine nazırlığı da yapmış ve sadrazam olmuş. Bir diğer meşhur özelliği de Galatasaray Lisesi’nin kurucusu olması. Fransa yandaşı, Fransızcı olarak biliniyor zaten.

Nigar Hanım’ın çocukken özel Türkçe hocası, dönemin çok meşhur ve eksantirk bir ismi olan Ebüllisan Şükrü Efendi’dir. Nigar Hanım’ı çok etkileyenlerden birisidir. Ebüllisan yani "dil babası" denmesinin nedeni Şükrü Efendi’nin çok dil bilmesi; Şükrü Bey açık fikirli, dünya edebiyatına vakıf birisi. Halide Edip’in hatıralarından Şükrü Efendi’nin Halide Edip’in de Arapça hocası olduğunu öğreniyoruz. Feyziye Mektebi mezunu Berin Nadi, Halide Edip'in kucağına doğmuş ve Rukiye olan göbek adı Halide Edip tarafından verilmiş. Şükrü Efendi’nin Celal Sahir Erozan’la da yakın bağı var : Celal Sahir’in eşlerinden birisi (Berin Nadi’nin annesi değil) Şükrü Efendi’nin kızı. Bağdat Naibi, Meclis-i Maarif Azası Şükrü Efendi, Fransa İmparatoriçesi Eugénie 1869’da İstanbul’a geldiğinde, Sultan Aziz ile görüşürken tercümanlık da yapar.

Nigar Hanım, Mehmet İhsan Bey’le evlenir. Mehmet İhsan Bey, devrin en zengin kişilerinden Hacı Salih Efendi’nin oğludur. Mehmet İhsan Bey’in ablası, Senedat Umum Müdürü Mehmet Sait Bey’le evlidir; Mehmet Sait Bey, Berlin Sefirliği de yapan, bugün adına boğazda bir yalı olan ünlü Sait Paşa’nın kardeşidir.

Ünlü yazar Münevver Ayaşlı da, Sadullah Paşa’nın gelinlerinden birisi.

Nigar Hanım’ın günlüklerinde ismi geçen ailelerden sadece birisini yazayım : Evrenoszadeler. M. A. Aybar’ın halasının eşi büyük masonlardan İttihatçı Rahmi Bey’in (Eczacıbaşı’nın kayınpederi, 33. Dereceden mason Celal Bayar’ın manevi babası) ailesi Evrensozade’dir. ENKA’nın sahibi Şarık Tara’nın yengesi de aynı ailedendir.

Çok sık yurtdışına gezmeye giden Nigar Hanım’ın gittiği evlerden biri de Ahmet Cevdet Paşa’nın kızı Semiye Hanım’a aittir. Semiye Hanım, Tanzimat’ın en büyük ismi (diğer iki isim Keçecizade ve Ali Paşa) olan Reşit Paşa’nın eşidir.

Döneminde serbest yaşantısı nedeniyle dikkat çeken, bu yüzden Padişah’a da şikayet edilen Nigar Hanım vefat edince, annesi ve babası gibi Aşiyan Mezarlığı’na defnedilir.

Hab’ü rahattan seniniçün ayrılık bir şey değilAh ancak olmasa senden şu mahrumiyetim
(Nigar Hanım’la ilgili bilgiler için kaynak : Nazan Bekiroğlu, Şair Nigar Hanım)